---

Minds of Consciousness
by Drs. Marcel Feil

Op deze plaats klinkt het wellicht blasfemisch, maar de meeste foto's zijn in de eerste plaats
ter kennisgeving. Het zijn foto's die een registrerend of documentair karakter hebben., foto's die verwijzen naar gebeurtenissen die ooit, in een vervlogen tijd, hebben plaatsgevonden. Ze laten ons zien hoe de wereld of een bepaald persoon er ooit heeft uit gezien. Foto's ter herinnering. Plakboeken vol kiekjes voorzien de herinnering van de troste bezitter van beelden. Maar natuurlijk zijn er ook foto's met een meer dan persoonlijk belang. Deze liggen veelal om hun historische of artistieke waarde keurig opgebaard in archieven, om slechts in tentoonstellingen weer even onder de mensen te komen. Maar door het reproduceerbare karakter van foto's zijn vele bij een groot publiek allang bekend. Alle tezamen vormen ze een immense beeldbank die de beelden leveren bij, in dit geval, ons collectief geheugen.
Dergelijke foto's vormen letterlijk de basis van een nieuwe serie fotowerken van Jean Ruiter. Foto's die tonen hoe ooit Engelse soldaten door een kapot geschoten landschap marcheerden, hoe boeienkoning Houdini er uit heeft gezien of hoe dr Jung, gezeten aan zijn werktafel, geforceerd doet alsof hij zich van geen camera bewust is. Foto's met een duidelijke verwijzing naar tijd, plaats en persoon.
Ruiter speelt met de betekenis van deze beelden door er zijn eigen toevoegingen op los te laten. Toevoegingen die in alle opzichten het tegendeel zijn van het historische karakter van deze foto's. Want wat Ruiter toevoegt is de cirkel, een strikt mathematische figuur zonder verwijzing naar tijd of plaats, zonder begin of einde en zonder valse pathetiek. De cirkel wordt slechts bepaald door mathematische wetmatigheid. De cirkels en, in geopende vorm, ringen, worden door Ruiter over de bestaande beelden geplaatst. De plaatsing van de cirkels wordt voor een groot deel bepaald door het karakter van de drager: bij het meisje uit een film van Eisensteadt lijken de cirkels speels en vrij over het beeld verstrooid, maar bij de dichter Yeats lijken de cirkels bewijs van geestelijke activiteit en markeren zij een gedachte met een begin en een eind. Ultiem voorbeeld van exacte plaatsing is de ring boven het hoofd van de Zen-monnik gezeten voor zijn nauwkeurig aangeharkte tijd. De ring komt terug boven de kiezelberg in de tuin.
Door deze toevoegingen haalt Ruiter op speelse en ironische wijze de betekenis onderuit die aan deze beelden kleven. Hij maakt de foto's tot materiaal voor zijn eigen verhaal en levert daarmee zijn eigen commentaar bij deze historische beelden. Van groot belang hierbij is de plaatsing van dit beeldmateriaal zelf. Een schaduwrand geeft aan dat de foto boven het witte vel hangt alsof het los in de ruimte zweeft. Hierdoor blijken deze fotowerken geen collages op het platte vlak, maar ruimtelijke constructies, waarbij beeld op beeld wordt gestapeld.
Op doeltreffende wijze verbeeldt Jean Ruiter de gelaagdheid van onze beeldcultuur en de bepaaldheid van onze interpretaties door wisselende contexten en oneigenlijke, latere toevoegingen. Niets, zo lijkt hij te willen zeggen, is zonder betekenis, maar iedere betekenis is het gevolg van een willekeurige en uiteindelijk dus relatieve constructie.

Marcel Feil, copyright 1998, stafmedewerker en tentoonstellingsmaker ACF, Amsterdam